Arboretum Bramy Morawskiej

---

Geografia

Arboretum Bramy Morawskiej znajduje się w malowniczej wschodniej części Raciborza, na prawym brzegu rzeki Odry. Warto zauważyć, że to niezwykłe miejsce jest usytuowane w południowo-zachodniej strefie Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. Ten obszar ma istotne znaczenie ekologiczne, ponieważ arboretum leży w tzw. Pradolinie Górnej Odry, która posiada międzynarodowe uznanie jako korytarz ekologiczny.

Cała powierzchnia ogrodu botanicznego wynosi 164 ha, a teren ten można podzielić na dwa główne segmenty. Pierwszy z nich zajmuje około 35 ha, gdzie znajduje się starannie zagospodarowany oraz ogrodzony ogród właściwy, w którym znajdują się cenne kolekcje roślin, a także ośrodki dydaktyczne. Drugi obszar obejmuje teren przyrodniczo-krajobrazowy, gdzie podziwiać można fragmenty naturalnego ekosystemu, zajmujące pozostałą część tego pięknego terenu.

Sieć hydrograficzna arboretum jest reprezentowana przez prawobrzeżne dopływy potoku Łęgoń. Wody tego potoku łączą się z Odrą w północno-zachodniej części gminy Nędza, co dodatkowo wzbogaca walory przyrodnicze tego obszaru.

Historia

W początkowych latach historii, teren, na którym obecnie znajduje się arboretum, należał do Piastów, a później przeszedł w ręce cystersów, którzy od XIII wieku osiedlili się w Rudy Raciborskie. Kolejnym właścicielem lasu był książę raciborski August Wiktor Maria von Ratibor, który nabył te ziemie po 1810 roku.

W 1928 roku majątek ten został przekazany miastu Racibórz, co stanowiło ważny krok w kierunku dalszego zagospodarowania tego obszaru. Na mocy decyzji władz, w roku 2000 powstał ogród, obejmujący swym zasięgiem całą powierzchnię lasu komunalnego Obora. Arboretum Bramy Morawskiej, jako ważny element lokalnej przyrody, aktywnie uczestniczy w działalności Rady Ogrodów Botanicznych.

Kolekcje

Arboretum stanowi cenny teren przyrodniczy, który zachwyca odwiedzających swoją różnorodnością i bogactwem starodrzewu. W jego obrębie zauważyć można imponujące okazy drzew, takie jak dęby, których obwód osiąga aż cztery metry. Dodatkowo, przestrzeń arboretum wzbogacają jary, stawy oraz źródła, które nadają temu miejscu wyjątkowy charakter.

Dominującymi siedliskami w arboretum są:

• las mieszany zajmujący 127 ha (to stanowi 88% całkowitej powierzchni),
• las świeży o powierzchni 14 ha (10%),
• ols jesionowy – 3 ha (2%).

W skład fauny i flory występującej w tym lesie wchodzą przede wszystkim:

• sosna zwyczajna, która zajmuje 79 ha,
• świerk pospolity,
• dąb szypułkowy.

Na terenie arboretum odnaleźć można 5-hektarowy obszar, na którym rosną wiekowe sosny oraz dęby, a także lipy, świerki oraz ponad 100-letnie egzemplarze lip i grabów. Ponadto, w ogrodzie występują rośliny objęte ochroną, do których należą:

• ciemiężyca zielona,
• wawrzynek wilczełyko,
• zimowit jesienny,
• lilia złotogłów,
• storczyk męski.

W obrębie ogrodu można również znaleźć dwa starannie zagospodarowane stawy: Żabi oraz Cienisty. Wody tych zbiorników stanowią dom dla wielu gatunków roślin wodnych oraz przybrzeżnych. Na wysepce stawu Cienistego rosną paprocie, azalie oraz tawułki, natomiast stromym brzegom zbiornika towarzyszą typowe rośliny wodne. Przyjazne warunki stawu Żabiego sprzyjają roślinności siedlisk podmokłych, gdzie można spotkać rododendrony, a na wyspie funkie, irysy oraz tawułki.

Działalność społeczna

Arboretum, znane także jako przestrzeń edukacyjna, charakteryzuje się wieloma istotnymi celami, które obejmują działalność dydaktyczną, naukową, kulturalną oraz turystyczną. Kluczowym elementem oferty arboretum jest inicjatywa zdrowotna, w ramach której na jego terenie wyznaczona została ścieżka zdrowotna. Dodatkowo, w obrębie tego wyjątkowego miejsca znajdują się dwie ścieżki dydaktyczne: ekologiczna oraz dendrologiczna. W przeszłości istniała tu także niewielka skocznia narciarska, co dodaje ciekawej historii tego obszaru.

Ścieżka dendrologiczna zaprasza zwiedzających do odkrywania bogactwa flory, prowadząc przez malownicze tereny, takie jak wąwozy, strome wzniesienia oraz urokliwe strumyki. Umożliwia to podziwianie zarówno drzew, jak i krzewów, które pochodzą z rodzimego i zagranicznego źródła. Wśród rodzimych gatunków drzew można spotkać: modrzew, sosnę, świerk, dąb, grab, lipę, jesion, klon, buk, wierzba, brzoza oraz wiąz. Wśród krzewów narodowych wyróżniają się: czeremcha, kalina, leszczyna, dereń, trzmielina, bez czarny, tarnina i jeżyna.

W obrębie arboretum można również zaobserwować drzewa pochodzenia obcego, takie jak: klon srebrzysty, kasztanowiec krwisty, kasztanowiec biały, dąb czerwony oraz robinia akacjowa. Wśród krzewów obcego pochodzenia znajdują się zaś: tawułowiec kalinolistny oraz czeremcha amerykańska.

Ponadto, arboretum staje się miejscem spotkań dla miłośników przyrody, organizując różnorodne sympozja, konferencje oraz zajęcia edukacyjne, skierowane do uczniów szkół podstawowych i średnich. Ciekawym aspektem działalności arboretum w Raciborzu jest posiadanie zaplecza naukowego, którym jest Pracownia Zachowania Bioróżnorodności Górnego Śląska. Pracownia ta wyposażona jest w dwa mikroskopy elektronowe, z których pierwszy umożliwia powiększenie od 5 do 35 tysięcy razy, a drugi jest dedykowany do obserwacji przyszykowanych preparatów, głównie komórek.

Turystyka

W Arboretum Bramy Morawskiej, oprócz bogatej kolekcji flory, można również odwiedzić mini-zoo, gdzie mieszka około 100 różnych zwierząt, a co istotne, wstęp do tej atrakcji jest całkowicie bezpłatny.

Dodatkowo, cały obszar arboretum skrywa wczesnośredniowieczne kurhanowe cmentarzysko ciałopalne, które wzbogaca historię tego miejsca. Na terenie kompleksu wytyczone są także ścieżki spacerowe, zachęcające do relaksujących wędrówek wśród natury.

W zimie, odwiedzający mają możliwość korzystania z toru saneczkowego oraz skoczni narciarskiej, co czyni to miejsce atrakcyjnym także w chłodniejsze miesiące. Ponadto, w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodu znajduje się miejskie kąpielisko oraz obszar kempingowy, dostosowany do potrzeb turystów pragnących spędzić noc w bliskim sąsiedztwie zieleni.

Warto dodać, że przy wejściu do arboretum został wydzielony bezpłatny parking dla przybywających gości. Na terenie ogrodu znajduje się także restauracja, oferująca lokalne przysmaki. Wzdłuż dolnej granicy arboretum została wytyczona trasa rowerowa, co czyni to miejsce idealnym dla miłośników jednośladów.

Warto również wspomnieć, że w latach 2008-2011 funkcjonował tutaj park linowy, który dostarczał dodatkowych emocji miłośnikom aktywnego wypoczynku.

---

Oceń: Arboretum Bramy Morawskiej

---