Herbert Doms, który przyszedł na świat 14 kwietnia 1890 roku w Raciborzu, a zmarł 22 września 1977 roku w Münster, był influentnym niemieckim teologiem katolickim. Pełnił on rolę duchownego oraz profesora dogmatyki i teologii moralnej w pierwszej połowie XX wieku, odgrywając istotną rolę w kształtowaniu myśli teologicznej tamtego okresu.
W trakcie swojej kariery akademickiej Doms prowadził wykłady w licznych uczelniach, w tym w Braniewie, Fryburgu Bryzgowijskim oraz Münster. Jego wpływ na rozwój teologii moralnej był szczególnie widoczny po II wojnie światowej, kiedy to objął stanowisko profesora tej dziedziny na Uniwersytecie w Münster.
Warto również wspomnieć, że Doms współpracował z Uniwersytetem Wrocławskim, gdzie jego wykłady przyczyniły się do podniesienia poziomu nauczania teologicznego w Polsce i poza jej granicami.
Życiorys
Herbert Doms był prawnukiem Józefa Domsa – znanego niemieckiego przedsiębiorcy, który zasłynął jako założyciel fabryki tabaki zlokalizowanej w Raciborzu. Po ukończeniu matury w tym samym mieście, podjął decyzję o rozpoczęciu studiów na Uniwersytecie w Monachium. W 1914 roku zdobył tam tytuł doktora filozofii, odbywając naukę w Instytucie Zoologicznym.
2 marca 1924 roku, w Wrocławiu, Herbert Doms otrzymał sakrament święceń. Kontynuował swoją edukację i w 1927 roku uzyskał tytuł doktora teologii na Uniwersytecie Wrocławskim, a następnie, w 1930 roku, habilitację z dogmatyki. W okresie 1930-1946 pełnił funkcję profesora nadzwyczajnego, prowadząc wykłady w różnych miejscowościach, w tym w Braniewie, Fryburgu Bryzgowijskim oraz Münster.
W roku 1948 Herbert Doms uzyskał prestiżowy tytuł profesora zwyczajnego. Z kolei do 1956 roku był zatrudniony jako profesor teologii moralnej na Uniwersytecie w Münster, wpływając na rozwój dydaktyki i badań teologicznych w tym zakresie.
Książka o celach małżeństwa
W 1935 roku, zainspirowany encykliką Piusa XI zatytułowaną Casti connubii, Herbert Doms opublikował dzieło dotyczące teologii małżeństwa, noszące tytuł Vom Zweck und Sinn der Ehe (O celu i znaczeniu małżeństwa). To ważne opracowanie miało na celu odcięcie się od nazistowskiej ideologii, która podporządkowywała miłość małżeńską służbie na rzecz III Rzeszy, dążąc do zapewnienia sobie oddanych obywateli.
Prof. Doms starał się udowodnić, że najważniejszym celem małżeństwa nie jest prokreacja, lecz sama wspólnota małżeńska. Według jego przekonań, istotnym aspektem tej wspólnoty powinno być zjednoczenie cielesne, które nie zawsze wiąże się z rodzeniem dzieci. Argumentował, że natura aktu małżeńskiego nie zawsze prowadzi do płodności.
Wydanie francuskie jego książki, opublikowane w 1937 roku, rozpoczęło ogólnokościelną dyskusję na temat celów małżeństwa w skali międzynarodowej. W związku z dużym znaczeniem tej tematyki, papież Pius XII w swoim wystąpieniu do Trybunału św. Roty w październiku 1941 roku przypomniał, iż tradycyjne nauczanie Kościoła głosi, że wszystkie cele małżeństwa pozostają w związku z celem prokreacji.
Trzy lata później, 29 marca 1944 roku, kardynałowie z Kongregacji Świętego Oficjum podczas zebrania plenarnym wydali dekret De finibus matrimonii. Dokument ten miał na celu odrzucenie pewnych nowych poglądów, które pojawiły się w trakcie dyskusji wywołanej przez Herberta Domsa. Choć stanowisko kardynałów nie było wymierzone przeciwko prawdzie o znaczeniu miłości oraz wierności w małżeństwie, odnosiło się do poglądów, także samego teologa z Wrocławia, które dążyły do uznania miłości małżeńskiej za wartość niezależną od prokreacji.
W dekrecie podkreślono rolę samego pożycia małżeńskiego i utrzymano augustyńską tezę, że głównym i niezbędnym celem aktu seksualnego w małżeństwie jest zrodzenie potomstwa. W orzeczeniu stwierdzono:
«Czy można dopuścić twierdzenia niektórych najnowszych [autorów], które bądź to zaprzeczają temu, że pierwszorzędnym celem małżeństwa jest zrodzenie i wychowanie potomstwa, bądź uczą, że cele drugorzędne nie muszą być koniecznie podporządkowane celowi pierwszorzędnemu, lecz powinny być [uznane] jako jednakowo główne i niezależne»? [Ojcowie] zadekretowali, że należy odpowiedzieć przecząco.
Dyskusja na ten temat ucichła, by na nowo ożywić się w czasie Soboru Watykańskiego II. Zarówno „Konstytucja Duszpasterska o Kościele w Świecie Współczesnym”, jak i posoborowa encyklika Pawła VI Humanae vitae podtrzymały wcześniejsze nauczanie Piusa XII oraz Kongregacji Świętego Oficjum dotyczące nierozerwalności dwóch kluczowych elementów małżeństwa: jedności oraz rodzicielstwa. W tym kontekście Doms ugruntował swoje przekonania dotyczące dwóch aspektów małżeństwa: prawdziwej miłości małżonków oraz ich roli jako rodziców.
Przypisy
- Paweł Newerla "Racibórz jako centrum przemysłu tytoniowego" w: Zeszyty Eichendorffa 2007 (18)
- Prof. Dr. Dr. Herbert Doms. www.uni-muenster.de, 2007. [dostęp 12.08.2009 r.]
- K. Broszkowski OP, Poszukiwania rozumienia świętości sakramentu małżeństwa inspirowane encykliką «Casti connubii» – rozdz. 1.1.2. cz. II pracy doktorskiej Świętość sakramentu małżeństwa wobec konsekwencji grzechu pierworodnego w nauczaniu św. Augustyna z Hippony, Warszawa: UKSW 2008, s. 264–269.
- H. Doms. Du sens et de la fin du mariage, Paryż 1937, s. 61-64, 94, 105-106, 111, 114-115; Por. H. Rondet, Introduction a l'étude de la théologie du mariage, Paryż 1960, s. 132.; A. Bohdanowicz, Integrująca rola miłości w małżeństwie. Studium na podstawie myśli fenomenologicznej Dietricha von Hildebranda, Poznań 2007, s. 178.
- Suprema Sacra Congregatio S. Officii, Decretum de finibus matrimonii, 01.04.1944; AAS 36 (1944) s. 103.
- Por. Obszerne omówienie argumentów wytaczanych przez zwolenników i przeciwników poglądów wrocławskiego teologa: W. Skrzydlewski OP, Problem celów małżeństwa, „Analecta Cracoviensia”, 3 (1971), s. 340.
- Na podstawie dysertacji: „Über den Einfluss der Temperatur auf Wachstum und Differenzierung der Organe podczas rozwoju Rana esculenta”. Tekst znajduje się w: Archiv für mikroskopische Anatomie. Bd. 87, (1915), Heft 1, S. 60–95.
- Gaudium et Spes, 49-51; Paweł VI Humanae vitae, 11-12.
- W owej równie delikatnej co trudnej kwestii należy unikać dwóch tendencji dotyczących celu małżeństwa. (AAS 33 (1941), s. 423); tłumaczenie własne.
Oceń: Herbert Doms