Brzezie (Racibórz)

---

Geografia

Brzezie, dawniej położone tuż przy historycznym korycie rzeki Odry, wyróżnia się swoją unikalną geograficzną lokalizacją. Znajdują się tam stawy hodowlane, które stanowią ważny element lokalnej gospodarki. Dodatkowo, obszar otaczają rozlewiska pochodzące z działalności żwirowni, co przyczynia się do zróżnicowania lokalnego ekosystemu.

Warto zwrócić uwagę na lasy, które rozciągają się od strony czeskiej, oferując mieszkańcom i turystom piękne tereny do spacerów oraz obcowania z naturą. Oprócz tego, od strony dzielnicy Brzezie, rozlewiska są otoczone przez strugę o nazwie Plinc, która tworzy naturalną granicę i dodaje charakteru temu regionowi.

Nazwa dzielnicy

Wioska ta, znana od czasów najdawniejszych, nosiła różne nazwy, w tym Brzeza oraz Brzesa. Fascynujące jest pochodzenie tej nazwy; nauczyciel Heinrich Adamy zauważa, że wywodzi się ona od polskiego słowa oznaczającego drzewo „brzoza”. Termin „brzoza” w wersji niemieckiej brzmi „von brzoza, brzezina” i tłumaczony jest jako „Birke”. W swoim zbiorze dotyczących miejscowych nazw na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, Adamy przywołuje oryginalną formę „Brzezie”, interpretując ją jako „Birkendorf”, co po polsku oznacza „Brzozowa wieś”.

W późniejszych latach nazwa ta została zgermanizowana, przyjmując formę Hohenbirken, co spowodowało utratę pierwotnego znaczenia. Ciekawym dokumentem potwierdzającym obecną nazwę jest spis geograficzno-topograficzny miejscowości z 1835 roku. Autor, J.E. Müller, wskazuje, że Brzezie, w swojej polskiej formie, była jedyną nazwą funkcjonującą zarówno w języku polskim, jak i niemieckim, co świadczy o jej zachowaniu mimo zmieniających się kontekstów kulturowych.

Historia

W VIII wieku Brzezie pełniło funkcję osady służebnej dla grodów zlokalizowanych w Raciborzu oraz Lubomi. Osada ta została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie z 1223 roku. Okres średniowiecza, który trwał aż do 1561 roku, to czas, gdy wieś znajdowała się w rękach rycerzy, którzy oddawali swoje usługi książętom piastowskim. Otrzymywali oni Brzezie z prawem do dziedziczenia w zamian za godną służbę.

W 1223 roku dokumenty odnotowują wieś pod nazwą Breza lub Bresa, a co więcej, wieś ta została wspomniana jako część uposażenia kościoła Zbawiciela w Rybniku, który był wówczas budowany dla potrzeb klasztoru cysterek. Właścicielami Brzezia w średniowieczu byli przedstawiciele szlacheckiego rodu Trachów.

Od 1725 roku Brzezie stało się własnością miasta, ale formalnie włączono wieś w jego granice dopiero 27 maja 1975 roku.

W okresie pruskim istniała tutaj gmina (Gemeinde) oraz posiadłość (Gut) Hohenbirken. Po przeprowadzeniu plebiscytu śląskiego, w którym za Polską głosowało 733 osoby, a za Niemcami 707, włączono te tereny w granice Polski. Uroczyste przejęcie przez polską administrację miało miejsce 4 lipca 1922 roku.

W latach 1954–1972 wieś stała się siedzibą władz gromady Brzezie nad Odrą.

Zabytki

Brzezie, jako część Raciborza, kryje w sobie wiele wartościowych zabytków, które świadczą o bogatej historii regionu.

• Parafia św. Apostołów Mateusza i Macieja w Raciborzu to obiekt, który powstał w latach 1904–1906. Charakteryzuje się barokowym wyposażeniem, pochodzącym z wcześniejszego drewnianego kościoła, mającego swoje korzenie w XVII i XVIII wieku.
• Na terenie Brzezia znajduje się 12 krzyży przydrożnych, z których najstarszy datowany jest na rok 1875.
• Warto zwrócić uwagę na pomnik ku czci powstańców śląskich oraz ofiar II wojny światowej, który przypomina o trudnych momentach w historii regionu.
• Znajdziemy także trzy budynki mieszkalne, w tym pierwszy z nich, znajdujący się przy ul. Rybnickiej 342, który pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku, oraz drugi przy ul. Rybnickiej 346, datowany na około 1800 rok.
• Kolejnym interesującym obiektem jest willa Widok, wybudowana w 1914 roku w stylu eklektycznym, usytuowana na południe od Brzezia i obecnie należąca do prywatnego właściciela.
• Pomnik ku pamięci Josefa Eichendorffa odblokowano w dniu 6 maja 2006 roku na wzgórzu Widok, w miejscu, w którym wcześniej stał pamiątkowy kamień.
• Nie można zapomnieć o tablicy poświęconej ks. Józefowi Gawlinie, biskupowi polowemu wojska polskiego, która w szczególny sposób upamiętnia jego działalność, wzbogaconą ziemią z cmentarza Monte Cassino.
• Do 1933 roku w tym rejonie istniała wieża Bismarcka, która również stanowiła element lokalnego dziedzictwa.

Te wszystkie zabytki to nie tylko cegły i kamienie, lecz także pomniki ludzkiej historii, które wciąż czekają na odkrycie przez odwiedzających.

Grób Sługi Bożej S. Marii Dulcissimy Hofmann

W Raciborzu, przy kościele pw. św. Apostołów Mateusza i Macieja, znajduje się grób Heleny Hoffmann, Sługi Bożej. Helena Hoffmann to postać głęboko zakorzeniona w historii, znana jako zakonnica, która spędziła długie lata w klasztorze Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej. To właśnie tam zmarła 18 maja 1936 roku. Jej grób od lat przyciąga liczne pielgrzymki, stanowiąc miejsce modlitwy i refleksji dla odwiedzających.

Komunikacja

Brzezie, ze względu na swoje korzystne położenie, otrzymało dostęp do komunikacji kolejowej. Linia kolejowa, która została uruchomiona w roku 1925, obecnie obsługuje wyłącznie przewóz towarowy.

---

Oceń: Brzezie (Racibórz)

---