W sercu Raciborza, w miejscu, gdzie kiedyś kształtowała się historia słodyczy, działała Fabryka czekolady Franciszka Sobtzicka, znana później jako Roka-Werke. Ten zakład przemysłowy, będący ważnym elementem lokalnej gospodarki, rozpoczął swoją działalność w latach 70. XIX wieku i kontynuował ją aż do lat 20. XX wieku.
Fabryka była nie tylko przykładem rozwijającego się przemysłu spożywczego w regionie, ale również odzwierciedleniem sukcesów rodziny Sobtzick, która zarządzała tym miejscem przez wiele lat. Dziś, po zaprzestaniu produkcji, w jego miejscu znajduje się Urząd Miasta, co świadczy o przekształceniach, które zaszły w Raciborzu.
Historia
W 1868 roku, Franciszek Sobtzick nabył działki o powierzchni około 1,5 hektara, usytuowane między obecnymi ulicami Batorego, Środkową, Nowomiejską, Podwalem oraz placem Mostowym. Na tym terenie, na przełomie XIX i XX wieku, powstała pierwsza w regionie Śląska fabryka czekolady, która była zasilana energią pary wodnej. Architektem tego obiektu był Bruno Wolter, a prace budowlane zrealizowało przedsiębiorstwo Georga Lüthge, miejskiego rajcy.
W trosce o swoich pracowników, Franciszek zdecydował się na budowę osiedla domów mieszkalnych w bliskim sąsiedztwie fabryki. Osiedle to zaprojektowano w tym samym stylu co sama fabryka, a nadano mu nazwę Sobtzickhof (pol. Dwór Sobtzicka), które zlokalizowane było przy obecnej ulicy Czekoladowej.
Po odejściu Franciszka, zarząd firmy przejęli jego synowie, Franciszek i Herman. W 1910 roku fabryka zatrudniała aż 1261 pracowników, z czego 863 to były kobiety. Pod koniec lat 20. XX wieku, nazwa zakładu uległa zmianie na Roka-Werke (pol. Zakłady Roka). Niestety, przedsiębiorstwo nie przetrwało kryzysu gospodarczego, który rozpoczął się na przełomie lat 20. i 30. XX wieku, co doprowadziło do jego bankructwa.
Pomimo trudności, główny budynek fabryki czekolady nie został sprzedany podczas licytacji, w związku z czym w 1929 roku miasto przejęło go w ramach zaległości podatkowych. W latach 30. XX wieku budynek został zaadaptowany dla potrzeb lokalnych władz, w szczególności magistratu i policji, które umieściły tam niektóre ze swoich agend.
Od czasów powojennych aż do dnia dzisiejszego, obiekt ten pełni funkcję siedziby władz miejskich.
Architektura
Główną cechą fabryki czekolady są jej niezwykłe walory architektoniczne, które przyciągają wzrok każdego, kto na nią spojrzy. Budynek, wzniesiony około 1912 roku, posiada pięć kondygnacji i został zaprojektowany przez uznanego architekta Brunona Woltera.
Obecnie fabryka składa się z trzech kondygnacji oraz trzynastu osi, co nadaje jej harmonijny wygląd. W elewacji frontowej wyróżnia się ozdobny portal, który jest flankowany przez dwie stylowe kolumny. Nad tym elementem architektonicznym znajdują się eleganckie podpory, zakończone ornamentami w postaci waz.
Ponadto budynek dysponuje suterenami oraz adaptowanym poddaszem, które wieńczy mansardowy dach. Wnętrza obiektu są imponujące – charakteryzują się szerokimi korytarzami, przestronnymi pomieszczeniami oraz solidnymi filarami, co podkreśla jego przemysłowy charakter.
W obrębie gmachu, oprócz ciągu produkcyjnego, mieściła się również administracja firmy, co świadczy o funkcjonalności przestrzeni. Warto także podkreślić, że cechy architektoniczne i konstrukcyjne odzwierciedlają typowe rozwiązania używane w obiektach przemysłowych, co czyni ten budynek szczególnie interesującym dla miłośników architektury.
Przypisy
- Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. s. 67.
- Alicja Gałecka-Paduchowa: Zabytkowa architektura municypalna i przemysłowa Raciborza. s. 16.
- Paweł Newerla: Obrazy z dziejów przemysłu Raciborza. www.naszraciborz.pl, 27.09.2010 r. [dostęp 03.01.2011 r.]
- Paweł Newerla. Rozwój przemysłu na ziemi raciborskiej do 1945 r.. „Ziemia Raciborska”. s. 5.
- Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 269.
- Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 268.
- Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 86.
- Iwona Baturo: Racibórz. Miasto na czasie. s. 43.
- Paweł Newerla. Rozwój przemysłu na ziemi raciborskiej do 1945 r.. „Ziemia Raciborska”. s. 4.
- Paweł Newerla: Sobtzick. www.nowiny.pl, 09.05.2005 r. [dostęp 03.01.2011 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki przemysłowe i magazynowe":
Kolejowe Zakłady Maszyn „Kolzam” | Browar Zamkowy | Zakład Elektrod Węglowych w RaciborzuOceń: Fabryka czekolady Franciszka Sobtzicka w Raciborzu