Kolumna Matki Boskiej w Raciborzu

---

Opis

Kolumna, wykonana z piaskowca, usytuowana jest w samym sercu Rynku miasta. Na solidnej, dwustopniowej podstawie wznosi się trójboczny, regularny piedestał, charakteryzujący się wklęsłymi bokami oraz ściętymi narożami, które są zdobione eleganckimi, płaskimi esownicami. Całą powierzchnię cokołu pokrywa misternie rzeźbiona dekoracja akantowa. W górnej części kolumny znajduje się nastawa, zdobiona rzeźbionymi kartuszami herbowymi oraz aniołami, co dodaje jej niezwykłego charakteru.

Na szczycie kolumny stoi posąg Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, która otoczona jest koroną dwunastu gwiazd oraz księżycem umieszczonym u jej stóp. W tle, depcząc węża, symbolizującego szatana, postać ta znajduje się na słupie przypominającym kłębiące się chmury, które otaczają anioły. Na nadstawie umieszczono herby fundatorów, co podkreśla ich wkład w powstanie tego monumentalnego dzieła.

Cokół kolumny zwieńczony jest z każdej strony rzeźbami trzech ważnych orędowników. Po stronie wschodniej widać św. Floriana, który patronuje od pożarów, na zachodniej stronie widnieje św. Sebastian, patronujący chorobom zakaźnym, natomiast na północy znajduje się św. Marceli papież, uznawany za patrona Raciborza. Niektóre źródła historyczne podają, że to św. Marceli biskup jest opiekunem miasta, jednak na kolumnie postać ta trzyma w ręku laskę zakończoną trójramiennym krzyżem papieskim, co różni się od biskupiego pastorału, który zazwyczaj kończy się spiralnie. Ponadto, nad widocznym świętym umieszczona jest papieska tiara, a inskrypcja znajdująca się na kolumnie jaśniej określa: SANCTISQVE MARCELLO PAPAE.

Na postumencie kolumny umieszczone są także trzy tablice erekcyjne, które szczegółowo informują o fundatorach i oddaniu miasta pod opiekę Matki Boskiej. Jedna z tablic zawiera inskrypcję mówiącą: PIA DILECTAE MATRIS IVSSA FILIO PIE EXEQVENTE ILLVSTRISSIMO DOMINO CAROLO LVDOVICO S.R.I COMITE DE GASCHIN, NOBILI DOMINO DE ROSENBERG, HEREDITARIO DOMINO IN REICHWALD, FREISTADT ET KATSCHER. Tłumacząc tę inskrypcję, stwierdzono: „Pobożne życzenie kochanej matki spełnił dziecięco posłuszny syn, pan Karol Ludwik, Świętej Rzeszy Rzymskiej hrabia de Gaschin, szlachetny pan na Oleśnie, dziedziczny pan na Rychwałdzie, Karwinie i Kietrzu.”

Historia

W 1724 roku zmarła Maria Elżbieta von Gaschin, która w swoim testamencie zobowiązała syna, Karola Ludwika, do sprzedaży rodzinnego domu. Środki uzyskane z tej transakcji miały zostać przeznaczone na budowę kamiennej kolumny na Rynku, poświęconej Matce Boskiej Niepokalanego Poczęcia. To wotum dziękczynne miało na celu upamiętnienie ocalenia miasta od zarazy, która nawiedziła je w 1715 roku.

24 kwietnia 1726 roku podpisano umowę między magistratem a Johannem Melchiorem Österreichem, który zobowiązał się do wykonania pomnika za sumę 600 guldenów. Wynagrodzenie to miało pokryć koszty materiałów oraz wypłat dla kamieniarzy i pracowników. Rzeźba została ukończona w 1727 roku, na miejscu średniowiecznego domu, w którym mieścił się kupiecki biznes.

W 1827 roku, podczas stulecia poświęcenia pomnika, magistrat zainicjował jego renowację, przyciągając wielu fundatorów, w tym prawnuka Maria Elżbiety, Franciszka von Gaschin, oraz rajcę Franciszka Bordollo, który ofiarował na ten cel 32 talary. Prace renowacyjne obejmowały malowanie figury oraz odnawianie złocenia, a także budowę żeliwnego płotu, który został odlany w Gliwicach. Zainstalowano również trzy metalowe latarnie, które niestety zniknęły po II wojnie światowej.

Później, w 1850 roku, rzeźbiarz Ferdynand Weicht przeprowadził kolejną renowację, a następne miały miejsce w 1963 roku. Ostatnia konserwacja odbyła się w 1993 roku, kiedy to pomnik był pokryty ciemnym nalotem, skutkiem zanieczyszczenia powietrza. Specjalny zabieg oczyszczania i osuszania, który przeprowadziła krakowska firma Sima-Art, zapewnił, że piaskowiec zachowa swoje właściwości. Zastosowano również specjalną powłokę, która impeduje wnikanie wilgoci, lecz umożliwia ulatnianie pary wodnej z kamienia. Wymieniono również spoiwo łączące elementy pomnika, co było kluczowe dla jego stabilności.

15 maja 1993 roku, biskup pomocniczy opolski ks. biskup Jan Kopiec, w towarzystwie ks. dziekana Mariana Żagana oraz proboszcza ks. Gintera Kurowskiego, dokonał poświęcenia odrestaurowanej kolumny. W sierpniu 2021 roku rozpoczęła się kolejna renowacja, która trwała do października, obejmująca oczyszczanie oraz uzupełnianie uszkodzeń kamienia z lat 90. XX wieku, a także nowe złocenia.

Legendy

Kolumna Matki Boskiej, znana także jako Kolumna Maryjna, otoczona jest wieloma ciekawymi opowieściami oraz przesądami. Uważa się, że posiada nadprzyrodzone moce, a przekazywane legendy sugerują, że zniszczenie kolumny może być znakiem nadchodzącego końca świata.

Według wierzeń, jakiekolwiek prace przy cokole kolumny czy wykopaliska w jej bezpośrednim sąsiedztwie mogą prowadzić do zagłady miasta. Powód tej obawy tkwi w przekonaniu, że obiekt ten zasłania potężne źródło bądź kanał, który łączy raciborski Rynek z rzeką Odrą.

Historycznie, kolumna przetrwała liczne burze dziejowe i wyszła cało z ostatnich wojen, mimo że część kamienic wokół została niemal całkowicie zniszczona, na poziomie 80%. Jednakże cienie przeszłości nadal niepokoją współczesnych mieszkańców, którzy wskazują, że powódź z lipca 1997 roku może być związana z pracom archeologicznym, które miały miejsce rok wcześniej na raciborskim rynku.

---

Oceń: Kolumna Matki Boskiej w Raciborzu

---