Zakład Karny w Raciborzu jest instytucją penitencjarną o charakterze zamkniętym, skierowaną przede wszystkim do recydywistów oraz osób wymagających specjalistycznej terapii. W strukturze zakładu wyróżnia się oddział terapeutyczny, który dedykowany jest skazanym z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi oraz osobom z upośledzeniem umysłowym. Poza tym, dostępne są również oddziały dla osób tymczasowo aresztowanych, a także dla tych, którzy po raz pierwszy odbywają karę pozbawienia wolności i są zatrudnieni poza murami zakładu.
Więzienie raciborskie szeregowane jest w kategorii pierwszej, co oznacza, że przebywają tam skazani nie tylko w ramach krótkoterminowych kar, ale również ci, którzy zostali ukarani najcięższymi wyrokami, w tym karą dożywotniego pozbawienia wolności.
Zakład pełni także rolę aresztu śledczego w kilku rejonach, obejmujących Prokuratury oraz Sądy z takich miejscowości jak Racibórz, Wodzisław Śląski, Żory czy Rybnik. Dodatkowo, uwzględnia zasięg działania zamiejscowego ośrodka Sądu Okręgowego w Gliwicach z siedzibą w Wodzisławiu Śląskim. Liczba pracowników zatrudnionych w zakładzie w 2008 roku przekraczała 253 osoby, w tym funkcjonariuszy oraz pracowników cywilnych. Na początku roku 2009 nastąpił jednak spadek zatrudnienia do około 230 osób.
Jeśli chodzi o infrastrukturę, średnia powierzchnia cel wynosi 7–8 m², a całość zajmowanej przestrzeni to ponad 94 tys. m². Powierzchnia przeznaczona na cele mieszkalne wynosi ponad 2600 m². Zakład odznacza się również ceglanym detalem architektonicznym, co czyni go unikalnym w swoim rodzaju.
Historia
Zakład Karny w Raciborzu został założony w XIX wieku. Kamień węgielny został wmurowany w roku 1843, a prace budowlane trwały do 1851 roku. Budynek został zaprojektowany w stylu neogotyckim, a jego otwarcie miało miejsce 25 sierpnia 1851 roku. Projekt, stworzony przez architekta Busse, ucznia K. F. Schinkla, inspirowany był podobnymi obiektami w Berlinie oraz Wrocławiu. Zakład ma formę równoramiennego krzyża, a w jego centralnym punkcie znajduje się 35–metrowa wieża, która niegdyś pełniła funkcję wieży ciśnień i dostarczała wodę do obiektu.
Na początku swojego istnienia, więzienie mogło pomieścić 520 skazanych w pojedynczych celach. Wkrótce po otwarciu, w dniu 8 lutego 1853 roku, liczba ta wzrosła do 700 ze względu na zmiany w koncepcji wychowawczej. W 1919 roku zakład przeszedł pierwszą znaczną przebudowę, a generalny remont miał miejsce w latach 1974–1980, gdzie zmodernizowano podłogi, a także wprowadzono instalacje sanitarne oraz grzewcze. W kolejnych latach XX wzmożone prace modernizacyjne doprowadziły do ciekawych zdarzeń, w tym do ucieczki ukraińskiego emigranta Bohdana Krawciwa.
Od 2002 roku, Zakład Karny w Raciborzu dysponuje najlepiej strzeżonym oddziałem na Śląsku, przeznaczonym dla szczególnie niebezpiecznych przestępców. 21 grudnia 1992 roku, obiekt został wpisany do rejestru zabytków województwa katowickiego, z oznaczeniem A/1509/92. W 2005 roku, w areszcie przetrzymywany był także znany polski gangster, Ryszard Niemczyk, który umieszczony został w jednoosobowej, monitorowanej celi z wzmocnionym oknem. W dniu 31 stycznia 2008 roku otworzono XII oddział mieszkalny, dedykowany osobom po raz pierwszy skazanym, które mogły pracować na zewnątrz zakładu na rzecz różnych przedsiębiorstw oraz lokalnej społeczności, a także dla 64 więźniów.
Przedsiębiorstwo Przemysłu Odzieżowego Rakon
W 1946 roku w zakładzie zorganizowano dział pracy, co miało na celu realizację programu resocjalizacji, zgodnie z zaleceniami Departamentu Więziennictwa. W tym czasie rozpoczęto działalność produkcyjną, skoncentrowaną na pracach szewskich oraz krawieckich. 12 marca 1953 roku powołano do życia Przedsiębiorstwo Konfekcji Odzieżowej nr 3, które zajmowało się głównie szyciem mundurów służbowych oraz ubrań roboczych.
W latach 60. ubiegłego wieku, Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów zatwierdził uchwałę o zatrudnianiu więźniów. Dyskusje w sejmowej komisji wymiaru sprawiedliwości na temat pracy w zakładach karnych przyczyniły się do rozwoju przedsiębiorstw więziennych. W 1972 roku powstał nowy budynek, w którym zlokalizowane zostały krojownia oraz magazyn. W 1990 roku nastąpiło zmniejszenie produkcji i zatrudnienia w przedsiębiorstwie z powodu zastoju w sprzedaży odzieży roboczej. W 1995 roku doszło do połączenia działów przedsiębiorstwa oraz utworzenia wielofunkcyjnych stanowisk pracy.
W wyniku katastrofalnej powodzi w 1997 roku samozwańczo przekroczono granice przedsiębiorstwa, ostatecznie prowadząc do strat materialnych. Wpływ na działalność firmy miały także reformy systemu ubezpieczeń społecznych, które wprowadzono po 1999 roku. Na początku 2009 roku w zakładzie produkcyjnym pracowało około 165 skazanych.
Struktura organizacyjna
Zakład Karny w Raciborzu funkcjonuje na podstawie zorganizowanej struktury, która obejmuje szereg jednostek. Do najważniejszych z nich należą:
- dział ochrony,
- dział penitencjarny,
- dział ewidencji,
- dział kwatermistrzowski,
- dział finansowy,
- dział kadr,
- służba zdrowia,
- dział terapeutyczny,
- Przedsiębiorstwo Przemysłu Odzieżowego,
- stanowiska samodzielne.
Na terenie tej jednostki znajdują się również liczne obiekty, w tym:
- hale produkcyjne i magazyny należące do Przedsiębiorstwa Przemysłu Odzieżowego,
- budynek administracji,
- magazyny żywnościowe,
- hydrofornia,
- pola spacerowe,
- kuchnia i pralnia,
- budynek kwatermistrzowski,
- pawilony mieszkalne,
- ambulatorium z izbą chorych, które działają w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, obejmującej poradnię lekarza POZ, aptekę zakładową, poradnię radiologiczną, pracownię diagnostyki obrazowej oraz poradnię stomatologiczną,
- garaże,
- kotłownia.
Warto również zaznaczyć, że od 2003 roku w zakładzie funkcjonuje koło zainteresowań pod nazwą Kółko Zrównoważonego Rozwoju „Paragrafek”. Jego działalność koncentruje się na ochronie środowiska oraz promocji zdrowia. Kółko organizuje różnorodne akcje, takie jak sadzenie drzewek i krzewów czy selektywną zbiórkę baterii. Oprócz tego, klub prowadzi warsztaty komputerowe, radiowe oraz plastyczne. W kręgu jego działalności leżą także zajęcia kulturalno-oświatowe oraz profilaktyczne, które dotyczą problematyki uzależnień.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
TSR Cmentarna | Śląski Oddział Straży Granicznej | Muzeum w Raciborzu | Akademia Nauk Stosowanych w Raciborzu | Budynek sądu w Raciborzu | Kanał Ulga w Raciborzu | Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu | Kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego w RaciborzuOceń: Zakład Karny Racibórz