Kościół św. Jakuba w Raciborzu

---

Historia

Kościół św. Jakuba w Raciborzu jest unikalnym świadectwem historii miasta, pozostającym jako jedyna pozostałość po niegdyś istniejącym klasztorze dominikanów. Jego historia sięga około 1258 roku, kiedy to zakon dominikanów został sprowadzony do Raciborza, a to wydarzenie znajdowało się w bezpośrednim związku z powstaniem tej budowli. Przypuszcza się, że już w tym samym roku miał miejsce akt konsekracji kościoła, dokonany przez biskupa wrocławskiego Tomasza I.

W obecnej formie, kościół, który istnieje do dziś, zyskał głównie dzięki przebudowom z początku XV wieku, które miały miejsce po pożarze w 1300 roku.

Główny układ architektoniczny, który możemy zobaczyć dzisiaj, został ukształtowany dzięki pracom zakończonym w 1655 roku, po kolejnym tragicznych wydarzeniu – pożarze w 1637 roku. Na drzwiach po północnej stronie, które prowadzą na chór, można zauważyć datę odbudowy oraz herb Odrowążów, skóry wywodzących się z Śląska wspólnie z św. Jackiem i błogosławionym Czesławem.

W tym samym roku powstała kaplica grobowa rodziny hrabiów von Gaschin, a także Matki Boskiej Szkaplerznej. Prace te polegały na podwyższeniu budowli oraz dodaniu filarów w zachodnim przęśle nawy. W 1810 roku, po kasacji klasztoru dominikanów, istniała obawa o likwidację kościoła, jednak dzięki staraniom lokalnego duchowieństwa, udało się zawrzeć porozumienie 24 sierpnia 1811 roku. Zgodnie z jego treścią, w kościele św. Jakuba miały być odprawiane nabożeństwa w języku polskim.

Nie bez znaczenia był fakt, że Królewski Urząd Skarbowy przeznaczył 926 talarów na utrzymanie dwóch duchownych, kościelnego oraz na zakup sprzętów liturgicznych, co umożliwiło długotrwałą obecność liturgii w języku polskim, trwającą aż do 1938 roku. W rezultacie, w latach 1822-1823 przeprowadzono renowację, podczas której dokonano wymiany gontów na bardziej odporny na ogień pokrycie dachu. Kolejne prace miały miejsce w 1874 roku, kiedy zmodernizowano elewację.

W wyniku działań wojennych w 1945 roku, kościół doświadczył znacznych zniszczeń: spalił się dach oraz ołtarz, a sklepienie prezbiterium zostało poważnie uszkodzone. Proces odbudowy rozpoczął się natychmiast w tym samym roku, z pełnym zakończeniem prac w 1947 roku. Po odbudowie kościół św. Jakuba pełnił funkcję parafii dla centrum miasta, aż do czasu renowacji kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Dziś w kościele odbywają się Msze Święte w języku niemieckim, a także różnorodne nabożeństwa młodzieżowe. Kościół ten funkcjonuje jako kościół filialny, przynależący do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, kontynuując swoją tradycję jako miejsce kultu oraz wspólnoty lokalnej.

Opis

Kościół św. Jakuba w Raciborzu to imponująca budowla w stylu gotyckim, która wyróżnia się swoją orientacją oraz jedną, przestronną nawą. Zestawienie tych cech sprawia, że przyciąga ona uwagę wielu zwiedzających.

Od wschodniej strony usytuowany jest wieloprzęsłowy chór, który dopełnia architekturę tego sakralnego budynku. Elewacja zachodnia, skierowana ku Rynkowi, jest ozdobiona w stylu neoromańskim, co nadaje jej charakterystyczny wygląd. Uwagę zwiera także wieża oraz boczne elewacje, które dzięki pracy raciborskiego architekta Stracke’ego, odzyskały pierwotny gotycki styl.

Obok głównego wejścia, po prawej stronie, znajduje się marmurowy krzyż, który został tam umieszczony w czerwcu 1874 roku. Natomiast po przeciwnej stronie można zobaczyć pomnik św. Jana Nepomucena, którego historia sięga czasów sprzed 1720 roku.

Wnętrze

Kaplica grobowa hrabiów von Gaschin stanowi najcenniejszy element architektoniczny wnętrza tej świątyni, a jej lokalizacja znajduje się tuż za klasycystyczną amboną z końca XVIII wieku. Sklepienie tej kaplicy oraz obramowanie okna urzeka piękną dekoracją stiukową, którą wykonano w latach 1637-1655. W 1661 roku hrabia Melchior Ferdynand von Gaschin zlecił stworzenie ołtarza w rodowej kaplicy Salomonowi Steinhofowi, płacąc za to 200 talarów. Ołtarz, wykonany z czarnego marmuru, przyciąga wzrok dzięki centralnemu polu z grupą Ukrzyżowania, wykonaną z alabastru. Całość dekorowana jest bogatymi motywami roślinnymi oraz aniołkami, które podtrzymują gładki plafon, a także scenami przedstawiającymi Biczowanie i Ukrzyżowanie.

Bezpośrednio naprzeciw rodowej kaplicy von Gaschin znajduje się południowa kaplica, w której ulokowany jest ołtarz Różańca świętego, ufundowany w 1659 roku. Jego twórcą prawdopodobnie był Salomon Steinhof. Nastawa tego ołtarza złożona jest z obrazów ułożonych piętrowo. Na dolnym obrazie widnieje Matka Boska, która pochodzi z Rzymu. Obok tego wizerunku znajdują się konchowe wnęki, w których umieszczono figury św. Dominika i św. Jacka. W środkowej części ołtarza znajduje się malowany obraz na drewnie, pochodzący z XVIII wieku, przedstawiający widzenie św. Dominika, w którym otrzymuje on szkaplerz z rąk Matki Boskiej. Dobijają do niego figury dwóch świętych kobiet.

Na wieńczącym ołtarz owalnym najwyżej umieszczono wizerunek św. Józefa z Dzieciątkiem, a obok niego znajdują się figury dwóch świętych, jedna z nich to św. Antoni. Całość uzupełnia girlandowy, bogato zdobiony wieniec, który wzrasta jak drzewo Jessego z podstawy ołtarza. Po każdej stronie wieńca znajdują się po osiem rzeźb z inskrypcjami, które przedstawiają antenatów Najświętszej Maryi Panny. Całą kompozycję wieńczy figura Matki Boskiej, stojąca na półksiężycu.

Pozostałe ołtarze, które można znaleźć we wnętrzu, pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Mają one formę barokową, jednak prezentują mniejszą wartość artystyczną. Niestety, pierwotny ołtarz główny, poświęcony patronowi kościoła, św. Jakubowi, spłonął w 1945 roku. Obecnie dostępny ołtarz przyjął formę pseudogotycką.

---

Oceń: Kościół św. Jakuba w Raciborzu

---