Wawrzyniec z Raciborza, znany również jako Laurentius Nicolai Neuschie de Ratibor, to postać historyczna o znaczącym wpływie na polską naukę i duchowość. Urodził się w okolicach 1381 lub 1393 roku w Raciborzu, a jego życie zakończyło się 15 kwietnia 1448 roku w Krakowie. Jako polski uczony, teolog oraz kaznodzieja, Wawrzyniec odegrał istotną rolę w krzewieniu nauki w Polsce.
Pełnił funkcję profesora oraz był dwukrotnym rektorem Akademii Krakowskiej, co pokazuje jego zaangażowanie w edukację oraz rozwój intelektualny swoich studentów. Jego działalność nie ograniczała się tylko do nauczania; był także notariuszem publicznym, co w tamtych czasach wiązało się z dużą odpowiedzialnością oraz zaufaniem ze strony społeczności.
Życiorys
Wawrzyniec z Raciborza, urodzony w prawdopodobnie 1381 lub 1393 roku, pochodzi z renomowanej rodziny mieszczańskiej Keczerów. Jego edukacja rozpoczęła się w rodzinnym mieście, gdzie ukończył szkołę kolegiacką.
Znany badacz Jerzy Rebeta podaje, że rodzina Wawrzyńca osiedliła się później w Krakowie. W 1402 roku rozpoczął studia na wydziale artium Akademii Krakowskiej, a według akademickiej metryki immatrykulował się w 1411 roku, uzyskując wpis jako Laurencius Nicolai Nuschie. Kolejna korekta w księdze metrykalnej wprowadziła zmianę nazwiska na Nueschie oraz dodano de Raciborz.
W 1414 roku uzyskał stopień bakalaureata, a dwa lata później magisterium nauk wyzwolonych. Następnie kontynuował naukę na wydziale teologicznym. Od 12 sierpnia 1426 roku był bakałarzem biblijnym, aż do roku 1428.
Na wydziale teologii Wawrzyniec zdobył magisterium w latach 1432-1433, doktorat 10 lutego 1433 oraz profesurę przed 21 sierpnia 1433 roku. Jego działalność dydaktyczna obejmowała różnorodne przedmioty, w tym matematykę, arytmetykę, geometrię, optykę oraz teorię muzyki. Według Katherine Walsh, w latach 1420-1421 prowadził wykłady z tych dziedzin.
W latach 1421/1422 oraz 1426/1427 sprawował funkcję dziekana wydziału sztuk wyzwolonych. Ponadto, w latach 1428-1429 był rektorem Akademii Krakowskiej. Na soborze w Bazylei w 1431 roku był członkiem delegacji, wyraźnie potępiając husytyzm. W 1441 roku znalazł się w gronie profesorów Akademii Krakowskiej.
W okresie 1432-1446 Wawrzyniec piastował stanowisko kanonika w kapitule kolegiackiej przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Raciborzu. Jego kariera akademicka, trwająca blisko 40 lat, obejmowała wykłady na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, teologii i dekretów. Jego traktaty z tego okresu są cenione przez współczesnych uczonych oraz badaczy historii.
Wawrzyniec był również zafascynowany astronomią. W latach 20. XV wieku nauczał opierając się na podręczniku Theorica planetarum Bernarda Sabionetty. Jako wykładowca katedry Stobnera na wydziale artium, omawiał Tablice alfosyńskie. Dodatkowo skonstruował zegar słoneczny oraz inne urządzenia astronomiczne, do jego zadań należało także obliczanie czasu zaćmień Słońca i Księżyca.
Całkowit wkład Wawrzyńca w życie akademickie i religijne nie kończył się na Krakowie. Był kanonikiem kapituły przy kolegiacie św. Floriana na Kleparzu w Krakowie, a także kronikarzem przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu.
Utrzymywał bliskie kontakty z rodzinnym miastem aż do swojej śmierci. W 1441 roku ofiarował kościołowi w Raciborzu ornat w kolorze żółtym. 7 stycznia 1446 roku zlecił naszycie na ornacie krzyża, podobnego do tego, który był obecny na ornacie kościoła Najświętszej Maryi Panny w Krakowie. Swój dar chciał skierować do krakowskiego kościoła św. Floriana lub do kościoła farmy w Raciborzu. Dodatkowo Akademii Krakowskiej przekazał 6 cennych rękopisów.
Twórczość
W 1440 roku Akademia Krakowska zainicjowała powołanie wyjątkowej komisji. Składała się ona z 20 teologów, kanonistów oraz filozofów, a jej celem było udzielenie pisemnej odpowiedzi na temat prawdziwości lub fałszywości koncyliarystycznych poglądów. W ramach tej działalności, Wawrzyniec z Raciborza opracował traktat noszący nazwę Determinatio Basiliensis. Oprócz tego stworzył również kilka innych traktatów, w których głosił demokratyczną wyższość soboru nad papieżem, co stanowiło jego własną interpretację sytuacji teologicznej.
Dzieła
- (1426) Principium in Bibliam, wykład w formie rękopisu,
- Determinatio Basiliensis, rękopisy: Biblioteka Jagiellońska nr 770, 1217, 2502,
- Publikacja: (1900) wstęp i zakończenie traktatu w: J. Fijałek Mistrz Jakub w Paradyża, t. 1,
- (1987) w: W. Bucichowski, Polskie traktaty koncyliarystyczne z połowy XV wieku, Warszawa,
- Kazania, w rękopisie: Biblioteka Jagiellońska nr 2246,
- (autorstwo sporne) Expositio Psalmi 118 „Beati immaculati”, w rękopisie: Biblioteka Kapitulna w Krakowie nr 74.
Przypisy
- a b c d e f g h i j Andrzej Szymon Kozielski: Mikołaj z Koźla i Wawrzyniec z Raciborza - śląscy prawnicy okresu średniowiecza. [dostęp 10.01.2011 r.]
- a b c d e f Norbert Mika, Šárka Bělastová: Wspólne raciborsko-opawskie dziedzictwo. Podręcznik do edukacji regionalnej. s. 75.
- Krzysztof Skupiński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1979, s. 124.
- a b c Wojtczak 2011 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Gerard Kosellek | Arnold Berger | Joachim Raczek | Hermann Traube | Paweł Duber | Jerzy Zbigniew Pająk | Joseph Schacht | Georg Hyckel | Norbert Mika | Bogusław Barabasz | Jan Besta | Grzegorz Wawoczny | Bernhard ProskauerOceń: Wawrzyniec z Raciborza