Ulica Nowa w Raciborzu

---

Historia

Ulica Nowa w Raciborzu jest jednym z siedmiu oryginalnych ciągów komunikacyjnych, które prowadziły z rynku w południowym kierunku. Po raz pierwszy kończyła się przy skrzyżowaniu obecnych ulic Leczniczej i Basztowej, gdzie w przeszłości mieściła się Brama Nowa. Z chwilą rozpoczęcia budowy gmachu sądu w 1823 roku, brama została zburzona, a ulica została przedłużona do obecnego skrzyżowania z ulicami Wojska Polskiego, Opawską oraz Drzymały.

Pierwotnie ulica wytyczona była z rynku do ulicy Solnej i nosiła nazwę Kramarskiej (niem. Krämergasse). Następnie została przedłużona do Bramy Nowej, przyjmując nazwę ul. Nowej (niem. Neuestraße), ponieważ była to ulicą, która najpóźniej powstała jako połączenie z rynkiem. W latach 30. XX wieku, w okresie rządów nazistowskich, nadano jej nazwę Straße der S.A., aby upamiętnić oddziały szturmowe NSDAP. Po zakończeniu II wojny światowej, ulica znów otrzymała swoją historyczną nazwę Nowa.

Jak wskazuje pierwotna nazwa, Kramarska, była to ulica typowo handlowa. W dokumencie datowanym na 1377 rok wspomniano o ławach szewskich, które służyły do handlu w miejscu, gdzie ul. Basztowa łączy się z ulicą Leczniczą. W dniu 10 kwietnia 1489 roku na ulicy miała miejsce prawdopodobnie tragiczna sytuacja związana z pożarem. Z kolei w urbarzu z 1567 roku odnaleziono wzmiankę o Neue Gasse, przy której usytuowano 31 domów mieszkalnych. W raporcie z 27 kwietnia 1783 roku hrabia Georg Karl Heinrich von Hoym podał, że ulica była jedną z trzech, które były wybrukowane w tym okresie.

Gdy rozpoczęto budowę nowego gmachu sądu w 1823 roku, rozebrano Bramę Nową. Jednakże w jej miejsce postawiono nową bramę, znaną jako brama akcyzowa, zlokalizowaną przy skrzyżowaniu z ulicami Opawską i Wojska Polskiego. W 1828 roku Feliks Sobtzick otworzył piekarnię pod adresem Nowa 15, a jego syn Franciszek w 1852 roku uruchomił pierwszą cukiernię w Raciborzu przy ul. Nowej 19. W 1873 roku miasto zdecydowało się na wprowadzenie gazowego oświetlenia ulicznego, które jako pierwsze pojawiło się na ul. Nowej. Wcześniej, przed 1879 rokiem, zainstalowano tu również kanalizację. Pod koniec XIX wieku zlikwidowano budynki naprzeciwko gmachu sądu, a w ich miejscu zbudowano nowoczesne kamienice w stylu secesyjnym, z lokalami handlowymi na parterze.

Na rogu ulic Drzymały i Nowej znajdowała się wspaniała kawiarnia Grand Café Residenz, zbudowana przed 1895 rokiem, która była uważana za najbardziej elegancką w mieście i charakteryzowała się wystrojem w stylu wiedeńskim. W 1915 roku zanotowano, że w 26 domach przy ul. Nowej znajdowało się 35 aparatów telefonicznych. W latach 30. XX wieku ul. Nowa była miejscem, przez które przechodziły pochody organizacji SA i SS. Po II wojnie światowej odbywały się tu manifestacje oraz pochody, które zmierzały na pobliski plac Długosza.

W trakcie działań wojennych w 1945 roku domy usytuowane przy ul. Nowej uległy zniszczeniu, ocalał jedynie gmach sądu. W latach 50. XX wieku ruiny zostały rozebrane, a na ich miejscu stworzono skwer Moniuszki, stanowiący nową przestrzeń rekreacyjną dla mieszkańców.

Architektura

Budynek sądu

W centrum Raciborza, przy ulicy Nowej 29, znajduje się imponujący budynek sądowy, którego historia sięga lat 1823–1826. Został on zaprojektowany przez Karla Friedricha Schinkla, architekta na dworze pruskim. Siedziba sądu rejonowego została uroczyście otwarta 24 kwietnia 1826 roku.

Architektura tego późnoklasycystycznego obiektu charakteryzuje się skromnością, zarówno w koncepcji, jak i detalach. Można dostrzec umiar w zastosowanych podziałach architektonicznych, co nadaje budowli doniosłości. Detale zdobnicze również świadczą o klasycystycznych tendencjach, które charakteryzują ten gmach.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

W sąsiedztwie znajduje się także kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, pełen architektonicznych walorów, który przyciąga uwagę nie tylko mieszkańców, ale i turystów. Więcej na temat tego obiektu można znaleźć w osobnym artykule: Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu.

Instytucje

W okolicy ulicy Nowej, można zauważyć niesamowite instytucje, które mają kluczowe znaczenie dla lokalnej społeczności. Najważniejszym z nich jest kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który należy do najstarszej parafii w Raciborzu. Oprócz tego, przy ulicy Nowej znajduje się również Sąd Rejonowy.

Sąd Rejonowy w Raciborzu

Ten sąd ulokowany jest pod adresem ul. Nowa 29, funkcjonując jako część większej struktury sądowniczej w regionie, ponieważ podlega Sądowi Okręgowemu w Gliwicach. W ramach swojej działalności, Sąd Rejonowy w Raciborzu składa się z czterech kluczowych wydziałów:

• I Wydział Cywilny,
• II Wydział Karny,
• III Wydział Rodzinny i Nieletnich,
• V Wydział Ksiąg Wieczystych.

Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Aby dowiedzieć się więcej, można zapoznać się z osobnym artykułem dotyczącym Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu. Jest to wykładnicza instytucja religijna, która powstała przed rokiem 1246, co czyni ją najstarszą parafią w Raciborzu. Jej zasięg obejmuje centrum miasta, a parafia ta jest częścią dekanatu raciborskiego, który znajduje się w diecezji opolskiej.

---

Oceń: Ulica Nowa w Raciborzu

---